Zichtbaar zijn

Laatst fietste ik ’s avonds laat van de kroeg naar huis. Ik had me die avond prima vermaakt en stapte met een goed humeur op mijn fiets. Toen er echter een politieauto iets te langzaam voorbij reed, werd ik ineens achterdochtig. “Heb ik mijn lichten wel aan, ben ik niet door rood gereden?”.

Gevoelens van onveiligheid

In plaats van dat ik me veilig zou moeten voelen, voelde ik me juist onveilig. En dat is niet de doelstelling die de politie heeft bij het rondlopen door de wijk. Uit eerder onderzoek is gebleken dat ik op zo’n moment niet de enige ben; de zichtbaarheid van de politie leidde bij sommige mensen tot gevoelens van onveiligheid. Men ging zich namelijk focussen op de onveilige kenmerken van de omgeving in plaats van op de veilige kenmerken.

Zichtbaarheid en de Belastingdienst

Dit is een mooi voorbeeld van het tegenovergestelde effect bereiken dan beoogd. Als we de lijn doortrekken vanuit het voorbeeld van de politie, wat is dan het effect van de zichtbaarheid van andere diensten?

De Belastingdienst is op dit moment bezig met het aanschaffen van uniformen voor medewerkers die buiten patrouilleren. Maar stel je voor dat je buiten twee mannen in een uniform van de belastingdienst ziet lopen. Heeft dit een positief of negatief effect op je?

Attitudes

Als we kijken naar de invloed van attitudes, vinden we twee mogelijke antwoorden op deze vraag. Je kunt het als positief ervaren, bijvoorbeeld doordat de Belastingdienst benaderbaar is. Maar gezien het negatieve imago van de Belastingdienst is de kans groter dat je het als negatief ervaart.

Uit ons onderzoek blijkt dat het woord 'Belastingdienst' in de hersenen geassocieerd wordt met negatieve categorieën. Zo linken wij de Belastingdienst sneller aan een pistool dan aan een bloem. Wanneer al deze negatieve associaties geactiveerd worden - tezamen met de mogelijke negatieve associaties van een uniform - is de kans op een negatieve attitude verhoogt.

Het aanschaffen van uniformen is vanuit dit oogpunt dus niet een al te best idee. Maar wellicht dat mensen -uit angst voor een controle- wel netjes hun belasting betalen. Het is maar hoe je het bekijkt!