Van hier tot Tokio…

Als we duidelijk willen maken dat iets heel erg (ver) is, gebruiken we vaak deze uitspraak. Ik dacht even dat het ouderwets was, maar een greep uit de tweets van vandaag: “Bij de Mac Drive staat een rij van hier tot Tokio”, “Koppijn/spierpijn van hier tot Tokio”,  en de meest voorkomende deze ochtend: “Wallen van hier tot Tokio”, leert dat deze uitspraak nog wel degelijk veelgebruikt is. Tokio ligt dan ook wel fysiek ruim 9000 kilometer hier vandaan. Echter door de recente aardbeving en alle gevolgen die deze met zich mee heeft gebracht is Tokio in onze ervaring ineens een stuk dichterbij gekomen. 

Kernenergie

De afgelopen weken houden de ontwikkeling van de kernreactoren in Fukushima de gemoederen flink bezig. Zodra er een ontwikkeling is, worden we op de hoogte gesteld.

Kernenergie is voor onze generatie nooit echt een hot item geweest. Het enige wat ik er zelf van mee heb gekregen is een speldje in mijn vaders boekenkast met de tekst: “Kernenergie? Nee Bedankt!”. Nu de opeenstapeling van rampen in Japan laten zien hoe gevaarlijk kernenergie kan zijn, is het ineens een heel ander verhaal.

Persoonlijke relevantie

De effecten van de ramp in Japan spreiden zich breed uit. Afgelopen zondag tijdens de verkiezingen in een deelstaat in Duitsland hebben de groenen een overwinning geboekt, naar zo lijkt vooral omdat zij tegen kernenergie zijn. De groenen hebben de boodschap dat zij tegen kernenergie zijn vast al veel vaker laten horen, maar blijkbaar had tot op heden bijna niemand de motivatie die boodschap aan te horen. Een aspect dat een belangrijke rol speelt bij dit verschijnsel is de vraag of een boodschap persoonlijk relevant is voor mensen. Daarom was bijvoorbeeld de AOW leeftijd een hot item in de afgelopen verkiezingscampagnes, voor iedereen, maar zeker voor mensen die bijna AOW gerechtigd zijn is dit een zeer persoonlijk relevante boodschap.

Er zijn nog meer zaken die we negeren

Van kernenergie konden we ons tot op heden nauwelijks een voorstelling maken van de persoonlijke relevantie. Nu de beelden uit Japan onze huiskamer binnen dringen, kunnen we er niet meer omheen: Levensgevaarlijk! Misschien goed ons te realiseren dat er zo nog meer zaken zijn die we nu negeren, maar die ook eigenlijk heel relevant zijn. Denk maar eens aan orgaandonatie, … of onze CO2 uitstoot van hier tot Tokio…

Buitensluiten doet echt pijn!

Het filmpje van de vorige blog deed nogal wat stof opwaaien. Naast dat heel Australië nu een mening over de twee jongetjes heeft, vragen bezorgde ouders zich af of ze hun kind moeten stimuleren terug te slaan of juist niet. Mijn ouders drukten mij vroeger altijd op het hart dat ik onenigheden nooit fysiek moest beantwoorden: “Sta erboven”. Zo gebeurde het dat ik me op het schoolplein losrukte van een agressief klasgenootje die haar tanden in mijn armen had gezet, met de legendarische woorden: “We kunnen er toch over praten?”

Pijn
De gepeste jongen in het filmpje kon het verbale geweld van de pester niet meer aan. Er knapte iets: hij tilde de jongen boven zijn hoofd en smeet deze keihard op de grond. Ging hij te ver of was het die ander zijn verdiende loon? Daar zijn de meningen waarschijnlijk over verdeeld. De pester had achteraf duidelijk pijn, maar had het gepeste jongetje misschien niet veel meer pijn? 

Fysieke pijn

Bij fysieke pijn  worden er bepaald delen van onze hersenschors geactiveerd. Om precies te zijn: de voorste cingulate cortex. Dat is een gebied aan de voorkant van ons hoofd. Op het moment dat het jongetje met een klap op de grond terecht kwam, werd dat deel van zijn hersenen geactiveerd. Maar wat is nu gebleken uit onderzoek? Als we buitengesloten worden, wordt datzelfde gebied ook geactiveerd!

Jij mag niet mee doen
Deze wetenschap over uitsluiting is vergaard in een niet al te prettige onderzoek voor proefpersonen, ze werden namelijk actief buitengesloten door de andere deelnemers. Zo moesten een proefpersoon een balspelletje doen op de computer. Na een paar keer overgooien kregen de proefpersoon de bal niet meer toegespeeld, de andere medespelers negeerden hem compleet.

Bij een ander onderzoek moest de proefpersoon kennis maken met de overige deelnemers. Naderhand moesten de deelnemers elkaar beoordelen. Je raadt het misschien al: in de uitsluitingsconditie kregen de proefpersoon te horen dat de andere deelnemers hem niet als groepslid wilden. 

Pesten=pijn

In beide experimenten werd ondertussen de activiteit in de hersenen van de proefpersonen nauwlettend in de gaten gehouden. En wat bleek? De voorste cingulate cortex was duidelijk geactiveerd. In de hersenen staat buitensluiten dus gelijk aan het ervaren van fysieke pijn. Ben benieuwd wie er meer pijn voelde: de jongen die pestte of de jongen die gepest werd...

De rol van pesters

Deze video is een hit uit Australië. De gepeste jongen is inmiddels enorm populair; eindelijk iemand die succesvol tegen zijn pester optreedt. En dan zijn de rollen ineens omgedraaid, de populariteit van de pester is dramatisch gedropt... Vrijdag meer hierover!

Vrolijk in de lente

Vanmiddag ging ik zonder jas de straat op, dat was iets te optimistisch, maar feit is: de eerste lentestraaltjes hebben zich weer laten zien. Het lijkt wel of we meer energie hebben en iedereen aardiger is: “Lekker weertje he?”. Op zo’n eerste lentedag ligt de wereld aan je voeten en kan je alles aan. Dat was wel anders op mindere dagen… Een gezondere drugs om in een positieve gemoedstoestand te raken kan ik me niet bedenken.

Naar stemming is veel onderzoek gedaan.

Het effect van stemming wordt onderzocht in een zogenaamd ‘onderzoekslab’.Dat klinkt spannender dan het is. Studenten moeten een aantal uur per jaar deelnemer aan experimenten, dus melden zich een paar keer per jaar bij het 'lab'. Deze bevindt zich in een uithoek van de Universiteit met allerlei verschillende kamertjes waar vaak slechts een tafel, een stoel en een computer staan. Maar soms heb je geluk en mag je naar een kamer die ingericht is als gezellige zithoek. Je neemt plaats op een bank en kijkt een stukje van een film. “Dat is makkelijk verdiend”, denk je dan…

Stemming manipuleren

Om de deelnemers in een bepaalde stemming te krijgen maken onderzoekers gebruik van filmmateriaal. Ik weet nog goed dat ik een hartverscheurende scène uit de film Sophie’s Choice moest kijken. In het concentratiekamp moest Sophie de onmogelijke keuze maken tussen haar zoon of haar dochter: Wie mocht er blijven leven? In welke stemming ik ook binnen was gekomen, na deze film voelde ik me behoorlijk rot. Achteraf bleek dat een andere groep juist een hele vrolijke film had gezien, waardoor zij juist vrolijk waren.

Waar is dat goed voor?

Door stemming te onderzoeken weten we bijvoorbeeld dat humeur invloed heeft op wat mensen onthouden uit een bepaalde boodschap. Mensen met een opgewekt humeur onthouden meer positieve elementen uit een boodschap en mensen met een negatieve stemming juist meer negatieve elementen. Dat verklaart waarom we in een slechte bui vooral horen wat we verkeerd hebben gedaan en niet opmerken dat iemand ons een compliment maakt. Of dat ik het weerbericht in de lente vaak te optimistisch opvat en iets te vroeg zonder jas naar buiten ga…

Roken is dodelijk!

Sinds een paar jaar hebben de sigarettenpakjes hun charme verloren door schreeuwende teksten als: “ROKEN IS DODELIJK” of “ROKERS STERVEN JONGER”. Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat deze teksten niet effectief zijn. Toen wij vorige week het filmpje van het verdrietige jongetje op onze blog plaatsten, bleek dat wel iets los te maken bij onze rokende volgers: “Ai, ik voel me schuldig!”. Hoe werkt dit?

Fear appeals

De teksten op de sigarettenpakjes noemen we fear appeals. Ook de poster hiernaast valt in deze categorie (om de aantrekkelijkheid van deze blog te beschermen, plaatsen we hier niet de heftigste posters...) Met fear appeals hoopt men de roker angst aan te jagen door te laten zien welke ernstige gevolgen roken heeft. Een risico van het opwekken van angst is dat het te heftig is. Dit kan ertoe leiden dat de ontvanger de boodschap beoordeeld als irreëel. De ernst van de gevolgen zullen worden ontkend en de boodschap wordt als overdreven en manipulatief bestempeld. Kortom: de roker steekt zijn kop nog meer in het zand.

Wanneer is het wel effectief?

Een fear appeal moet duidelijk maken wat er gebeurt als de boodschap genegeerd wordt en daarbij moeten de gevolgen door de ontvanger als ernstig beoordeeld worden. In het filmpje was de boodschap duidelijk: omdat jij zo nodig moet roken, vergroot je de kans dat je je kind in de steek laat. Een belangrijke voorwaarde is dat de ontvanger van de boodschap zich realiseert dat het hem persoonlijk aangaat. Het filmpje met het huilende jongetje zal daarom vooral effectief zijn bij ouders van jonge kinderen.

Het kan nog beter

Ook al maakte het filmpje op een aantal mensen al behoorlijk wat indruk, het kan nog beter. Een fear appeal is het meest effectief als het aan nog een voorwaarden voldoet: het bieden van een makkelijke en doeltreffende oplossing. Na dit filmpje blijft de kijker zitten met een schuldgevoel. Dat is een perfecte timing om bijvoorbeeld hulp om te stoppen met roken aan te bieden; de roker grijpt deze kans waarschijnlijk met beide handen aan.

Als de teksten op de sigarettenpakjes niet werken, misschien helpt dit dan?

Het nut van een volle blaas

In de schouwburg, het warenhuis of op het vliegveld zijn de rijen voor het damestoilet altijd een stuk langer dan die bij de heren. Mij kun je ook vaak vinden in dat soort rijen en behalve dat veel water drinken gezond is, kon ik er niet zoveel positiefs bij bedenken. Tot ik vorige week een nieuw wetenschappelijk onderzoek tegenkwam: “Volle blaas leidt tot betere beslissingen”. Tell me more!


Zelfcontrole

Als we onze reflexen zouden volgen, moesten we net als kleine kinderen een luier dragen. Gelukkig hebben we zelfcontrole ontwikkeld en kunnen wachten tot we een toilet bereikt hebben. Deze zelfcontrole wordt gestuurd door een gebied in onze hersenen. Dit is ook het hersengebied dat ervoor zorgt dat we rekening kunnen houden met de lange termijn. Logisch, want op korte termijn wil je het liefst direct van die volle blaas af. Op lange termijn beredeneerd realiseer je je dat het beter is voor je imago dat uit te stellen tot het toilet.


Betere beslissing

Onderzoekers van de universiteit van Twente lieten de ene groep proefpersonen uit 5 glazen 1 slok water drinken en de andere groep 5 glazen leeg drinken. Na veertig minuten werd de proefpersonen verschillende situaties voorgelegd waarbij ze een keuze moesten maken tussen een kleine beloning (16euro) op korte termijn en een grote beloning (30 euro) die ze na 35 dagen zouden krijgen. De impulsieve keuze in dit geval is om voor de beloning op korte termijn te kiezen. Nu weet ik van mezelf dat ik met een volle blaas vooral heel ongeduldig ben, dus ik zou zeggen: op de lange termijn nadenken zit er niet meer in. Daarbij weten we uit de psychologie ook dat je cognitieve capaciteit al bezet is met het ophouden (dit noemen we ego depletion), dus op basis daarvan zou je ook verwachten dat je een impulsieve keuze maakt.


Maar niet dus…

Uit het onderzoek bleek juist dat mensen met een volle blaas de keuze maakte voor de grote beloning op lange termijn! Dus met een volle blaas, maakten mensen een verstandige keuze. Interessant, wat is hier de verklaring achter? Ook de onderzoekers waren enigszins verrast door deze uitkomst en hebben hier nog geen harde verklaring voor. Wel vermoeden ze dat het te maken heeft met het feit dat zelfcontrole samenhangt met inhibitie. Mogelijk slaat deze ‘staat van afremming’ over naar je keuzegedrag en draagt dus, volgens dit onderzoek, bij aan het nemen van verstandige beslissingen. Om deze uitkomst (theoretisch) te verklaren, zal nog meer onderzoek nodig zijn, maar voor de praktijk geldt: Een belangrijke beslissing te nemen? Je weet wat je te doen staat!