Leuk filmpje: glasbak als spel!

Een 'startschot' voor steekwapens?

Vanmorgen gaf Minister Opstelten het startschot voor de inleveractie steekwapens. De afgelopen weken was op internet en radio en tv de publiekscampagne ‘Ruil je steekwapen voor een spreekwapen’ te zien. De makers van de campagne houden duidelijk van woordspelletjes... De campagne bevat een aantal succes elementen, maar de makers maken ook een belangrijke fout.

Sluit aan bij je doelgroep

Les 1 bij een campagne is: sluit aan bij je doelgroep. In deze campagne hebben ze dat gedaan door een filmpje te maken en rappers Sticks en Rio te strikken voor de campagne. Op de site van de campagne kun je mee doen met een wedstrijd door een rap te maken over spreekwapens. Aan de inzendingen te zien, slaat dit aan bij de doelgroep. De inzenders kunnen een ‘steek’-woord kiezen en dat woord in hun rap verwerken. Slim gedaan, zo ontstaan er allerlei mini campagnes en wordt de boodschap door leden van de doelgroep verspreid via filmpjes. Dit bevat meerdere technieken: de inzenders committeren zich publiekelijk aan de campagne, waardoor de kans groot is dat zij hun steekwapen inleveren; de rappers zijn een autoriteit in de doelgroep en geven het goede voorbeeld en als ook andere jongeren (leden van de ingroup) in de filmpjes het goede voorbeeld geven, is de kans groter dat de rest ook volgt (sociale bewijskracht).

Schaarste

Vanaf 1 mei zijn steekwapens wettelijk verboden. De campagne begon een maand voor de deadline en is vanaf vandaag geïntensiveerd. Hiermee spelen de makers in op het principe van schaarste: je hebt nog 1 week om je steekwapen in te leveren. Vanuit de evolutie hebben we geleerd dat we er snel bij moeten zijn als iets schaars is. Als er weinig voedsel was, moest je zorgen dat je iets scoorde. Bij de Belastingdienst bleek dit eerder een effectief principe met de inkeerregeling; mensen met spaargeld op buitenlandse rekeningen kregen de kans om vrijwillig hun niet opgegeven vermogen te melden en zo een boete te voorkomen. Hoe dichter de deadline naderde, hoe meer mensen zich meldden bij de Belastingdienst.

Inleveren op het politiebureau?

In de campagne zit in mijn ogen een belangrijke fout. Ik begon deze blog met les 1 uit de communicatie: sluit aan bij de doelgroep. Dat hebben de makers op vele vlakken gedaan, maar ze hebben volgens mij een fout gemaakt. Wil je gedrag veranderen en mensen van A naar B krijgen is het belangrijk de omgeving zo in te richten dat het gedrag makkelijk vertoond wordt. In het boek ‘Switch’ van Chip Heath en Dan Heath noemen ze het ook wel ‘het pad effenen’. Het doel van deze campagne is dat jongeren hun steekwapens in gaan leveren. En waar moeten ze dat doen? Op het politiebureau! Als ik een plek zou moeten noemen waar je deze doelgroep niet snel zal vinden, is het wel het politiebureau. Sterker nog, ze blijven er het liefst zo ver mogelijk uit de buurt.

Om in de stijl van de makers te blijven: daar hebben ze toch wel een ‘steekje’ laten vallen!

Cartoon: Omdat we het altijd al zo doen?

Heel herkenbaar!

Illusion of courage

Stel je voor: je bent zo gek geweest om je aan te melden als proefpersoon. Je had geld nodig of het leek je wel geinig. Hoe dan ook: nu heb je spijt. De proefleider vraagt je namelijk in hoeverre je bereid bent een grappig verhaal voor een klas te vertellen, of -wellicht nog erger- voor de klas te dansen op James Brown’s Sex Machine. 

Wat zou jij doen?
Nou weet ik niet hoe het met jullie improvisatie (dans)talent zit, maar beide situaties lijken me vreselijk. Ik moet wel toegeven dat ik een enorme schijterd ben wat dit soort situaties betreft. En dat blijkt wel uit het onderzoek, want de meerderheid van de deelnemers overschatte hun moed. Waar ik al meteen hartkloppingen kreeg bij het lezen van het voorstel, dachten de meesten dat ze het niet zo erg zouden vinden om een dergelijke schaamtevolle activiteit uit te voeren. Wanneer echter het moment daar was, durfde lang niet iedereen meer.

Waarom durven we ineens niet meer?
De onderzoekers noemen de ‘empathy gap’ als oorzaak. Heel simpel gezegd: we zijn slecht in het inschatten van hoe we ons in toekomstige situaties gaan gedragen. Wanneer we de vraag krijgen om over een maand voor een klas te dansen, voelen we op dat moment geen angst (alhoewel ik me dit gegeven moeilijk kan voorstellen, jullie ook?). Doordat de emotie niet aanwezig is, onderschatten we de impact hiervan op het moment suprême.

Deze hypothese werd ondersteund door het feit dat studenten die eerst een enge video zagen, deze overschatting van moed veel minder vaak vertoonden. Doordat zij de emoties angst en boosheid ervoeren op het moment van de vraag, konden zij de impact van deze emoties bij de toekomstige situatie -bijvoorbeeld het dansen voor een klas- beter inschatten. De empathy gap verdween als het ware. 

Maar goed ook
Bij het lezen over dit onderzoek, was ik maar al te blij dat er zoiets bestaat als de ‘illusion of courage’. Stel je voor dat we bij alle enge situaties van te voren een accurate inschatting maken, dan zouden we wel een erg veilig en saai bestaan leiden...

Ben jij een sucker? Of stiekem freerider?

We weten allemaal dat het belangrijker is om duurzamer te leven en zo onze aarde niet naar de mallemoer te helpen. Maar toch pakken we de auto, genieten van bergen vlees en stoken we er lustig op los als we het koud hebben. Een behoorlijk dilemma tussen het collectieve belang en onze eigen hier en nu behoeftes. 

Suckers

We noemen dit een sociaal dilemma, een automatisch gevolg van het leven in groepen. Ons individuele gedrag heeft effect op de groep, dat weten we wel maar de vraag is wat ermee doen. Als het milieu mij persoonlijk niets kan schelen hoeft dat nog niet zo erg te zijn, maar als het niemand iets kan schelen hebben wij en vooral de volgende generaties een probleem. Gelukkig zijn er genoeg mensen die het wel kan schelen en die zich inzetten voor het blijven bestaan van onze planeet. In de sociale psychologie noemen we deze mensen heel aardig ‘suckers’.  Deze mensen worden sulletjes genoemd omdat ze door hun inzet voor het algemene belang, zichzelf te kort doen. Mensen die trouw biologische producten kopen bijvoorbeeld zijn meer geld kwijt aan hun boodschappen, terwijl als we allemaal biologische producten zouden kopen de prijs een stuk lager zou liggen. 

Freeriders

Tijdens de studie was ik vaak de sucker als we in groepjes moesten samenwerken. Regelmatig had ik het geluk om met gezellige, maar oh zo luie groepsgenoten samen te mogen werken. Als we uiteindelijk een product op moesten leveren was ik degene die me inspande en ons groepje een goed cijfer bezorgde. De andere groepsleden hoefden dus weinig te doen en liftten mee op mijn inzet. Ook hier hebben we een naam voor in de sociale psychologie: free riders. Een vaak genoemd voorbeeld van freeriding is geen belasting betalen en wel gebruik maken van de faciliteiten waar het collectief voor betaald. Mensen die bijvoorbeeld geen belasting betalen, wel een uitkering ontvangen en daarnaast zwart werken profiteren op die manier. Sommige mensen vinden dat je een loser bent als je belasting betaald: een sucker dus. Maar wie is hier nou eigenlijk de loser?

Een gevaarlijke combinatie

Het voordeel wat je persoonlijk haalt aan je keuze voor je eigen belang en het idee dat je een sul bent als je dat niet doet, is natuurlijk een gevaarlijke combinatie. Dit speelt vooral bij grootschalige problematiek als belasting betalen en duurzame keuzes maken. Wat doe jij eigenlijk voor het collectieve belang? Ben je sucker of stiekem freerider? 

Beauty is in the eye of the beer-holder

Na een paasweekend waarin we weer heerlijk bourgondisch hebben geleefd is een blog over de meeste geaccepteerde harddrug, alcohol, vast niet misplaatst. Ongeveer 80% van de de Nederlanders geeft aan weleens alcohol te drinken. In 2009 dronken we maar liefst 73 liter bier, 22 liter wijn en vier liter gedistilleerd per persoon. Alcohol wordt gedronken omdat we het lekker vinden, maar ook om onszelf een steuntje in de rug te geven. Als je bijvoorbeeld een beetje onzeker bent op een feestje, kan een drankje wonderen doen. Nu schijn je je ook beter te voelen over jezelf als je gedronken hebt, maar of dat nou zo goed is...

Hoe aantrekkelijk vind je jezelf?

Franse onderzoekers doken de kroeg in en vroegen mensen op een Likertscale (1 heel onaantrekkelijk tot 7  heel aantrekkelijk) aan te geven hoe aantrekkelijk ze zichzelf vonden. Daarnaast namen de onderzoekers een blaastest af om het percentage alcohol objectief te beoordelen. Hoe hoger het alcoholpercentage, hoe aantrekkelijker de kroegbezoekers zichzelf beoordeelden. Op dit onderzoek valt wel wat af te dingen, want er hebben bijvoorbeeld maar 19 personen deelgenomen. De onderzoekers  onderzochten hun hypothese nader in gecontroleerde omstandigheden.

Een filmpje maken

In dit onderzoek werden 94 mannen gevraagd een nieuwe cocktail te testen. De ene helft kreeg te horen dat het een alcoholische cocktail was en de andere helft dacht dat er geen alcohol in zat. Nadat ze de cocktail gedronken hadden, moesten ze een filmpje maken om de cocktail te promoten. Daarna bekeken ze hun eigen opname en beoordeelde ze hun eigen filmpje. Lijkt me best ongemakkelijk, maar deelnemers die dachten dat ze alcohol hadden gedronken waren nog best tevreden het resultaat. Ik zeg met nadruk 'dachten dat ze alcohol hadden gedronken', het maakte namelijk niet uit of er ook daadwerkelijk alcohol in de cocktail zat. De deelnemers die dachten dat ze geen alcohol hadden gedronken beoordeelden zichzelf negatiever ook als ze in feite wel alcohol binnen hadden gekregen.

En anderen?

Dat je als je gedronken hebt positiever bent over jezelf, betekent nog niet perse dat anderen dat ook vinden. Vooral als je echt teveel hebt gedronken kun je er bijna zeker van zijn dat anderen je niet zo positief beoordelen. De filmpjes uit het onderzoek werden achteraf ook door een onafhankelijke jury beoordeeld. De deelnemers die dachten dat ze alcohol hadden gedronken en hun filmpje positief beoordeelden werden door de jury over het algemeen juist niet zo positief beoordeeld. Zoals een andere blogger al zei: Beauty is in the eye of the beer holder... Proost! ;-)

Nudge: een zetje tot gedragsverandering

Nudge is hot. We horen het woord overal en mensen gooien het te pas en te onpas in de ring. Nudge is simpel gezegd een duwtje in de rug. Het woord is hot geworden naar aanleiding van het boek Nudge van Richard Thaler en Cass Sunstein in 2009. In hun boek gaan zij op een leuke manier in op ons irrationele gedrag en hoe we in ons dagelijks leven gestuurd worden door de omgeving.  De aanpassingen van de omgeving om gedrag te veranderen lijken vaak simpel, maar zijn zeer effectief. In deze blog een aantal leuke nudge voorbeelden.

Vliegje in de pot

Een van de bekendste Nudge voorbeelden draagt bij aan  de gedragsverandering van de naast de pot piesende man. Voor degene die het moet schoonmaken een grote ergernis. Toen ik in het restaurant waar ik werkte voor het eerst de toiletten moest schoonmaken, ontdekte ik een vliegje in het urinoir, zoals op het plaatje hiernaast. Met de borstel in de aanslag ontdekte ik dat het een plaatje van een vlieg was. Waarom?! dacht ik toen nog. Toen studeerde ik nog geen psychologie, maar nu weet ik: dit simpele vliegje is een voorbeeld van een nudge. Het vliegje in de pot maakt dat de heren daarop richten en zo minder naast de pot piesen. Letterlijk naast bedoel ik dan trouwens en niet buiten de pot piesen, daar is vast grover geschut nodig dan zo'n vies vliegje.

Nudge op je website

Op je website zijn er ook verschillende manier om je gedrag te sturen. De optie om je aan te melden voor de nieuwsbrief is soms bijvoorbeeld standaard al aangevinkt, waardoor je extra moeite moet doen om deze te ‘ontvinken’. Zie het plaatje hieronder. De knop voor de gratis versie is grijs, de knop voor de betaalde versie is blauw. Je kunt op beide klikken, maar je bent eerder geneigd op de blauwe te klikken.

In de supermarkt

Zoals vaker beschreven, stikt het van gedragsbeïnvloedende technieken. De A-merken staan op ooghoogte waardoor we deze als eerste zien en eerder geneigd zijn om deze te pakken. Je moet je bewust inspannen om te bukken of je uit te strekken voor de andere merken. Bij de kassa ligt snoepgoed, zodat je die nog snel even op de band kan gooien. Een ander voorbeeld van een effectieve nudge werd aangetoond in een experiment met het boodschappenkarretje. Onderzoekers plakten een lijn tape in het karretje en schreven daarop: “Fruit achter deze lijn plaatsen”. Deze interventie leidde ertoe dat mensen twee keer zoveel fruit kochten!

De trap in plaats van de lift met nudge

In de Bibliotheek van Utrecht viel men op dat sommige mensen wel 2 minuten wachten op een lift die maximaal 3 verdiepingen omhoog gaat. Dit terwijl de trap er toch echt vlak naast is. Simpele nudges blijken ons gedrag ook hier makkelijk te sturen. Het effect zie je in onderstaand filmpje.