Uitleg bij het filmpje: waarom zagen we het niet?

Gisteren hebben een heleboel mensen het filmpje op onze blog bekeken. Grote kans dat de meeste van jullie niet alle veranderingen hebben opgemerkt. Dit fenomeen bespreken wij regelmatig in workshops. Daarbij maken we vaak gebruik van dit soort filmpjes. Deze was ook nieuw voor mij, dus ik keek wel even op m’n neus toen bleek dat ik het niet allemaal gezien had. Waren we dan allemaal niet wakker of hadden we echt zo’n lunch dip? Of is er iets anders aan de hand?

Ons brein

Ons brein beschikt over  beperkte bewuste capaciteit. We noemen dit cognitieve capaciteit, simpel gezegd de kracht om te denken, te doen en ervaren. Deze capaciteit is niet onuitputtelijk. Er zijn schattingen dat maar liefst 95% van de processen in ons brein onbewust plaatsvindt. Je kent het vast wel, als je moe bent of honger hebt, ben je minder scherp. Omdat de cognitieve capaciteit beperkt is, gaat ons brein daar efficiënt mee om en besteedt de volle aandacht aan datgene wat op dat moment het meest relevant is. Wat is nu de link met het filmpje?

Filmpje

In het filmpje kregen we de opdracht om het aantal keer overgooien te tellen, dus onze aandacht was daarop gefocust. Dat was op zich al lastig genoeg, want we moesten de drie spelers met het witte shirt volgen terwijl er tegelijkertijd drie spelers met zwarte shirts eenzelfde kleur bal overgooiden. Belangrijk is dat je op dat moment ook niet verwacht dat er iets anders is waar je aandacht aan moet besteden. Een aantal van jullie heeft misschien wel het eerdere filmpje van deze onderzoekers gezien. Dat filmpje had eigenlijk dezelfde setting, maar daar was het enige onverwachte de gorilla. Die overigens door de helft van de kijkers niet gezien werd! Mensen die dat filmpje al kenden, waaronder ik zelf, verwachtten mogelijk al dat er een gorilla door het beeld zou lopen en waren daar alert op. Doordat het voor ons brein lastig is om de volle aandacht op twee dingen tegelijk te focussen kan het zijn dat je de gorilla wel zag, maar daardoor een aantal keren overgooien miste (dat was bij mij tenminste het geval).

Maar dat was nog niet alles!

De onderzoekers gingen nog een stapje verder. Naast de gorilla bleken ze ook de kleur van de achtergrond te veranderen en lieten ze een speler van het zwarte team uit het spel stappen. Je hebt je aandacht gericht op het team met de witte shirts, het overgooien en voor sommigen ook nog op de gorilla. Je verwacht verder geen rare dingen, dus je neemt ze ook niet waar. Bij het terugspoelen zie je het allemaal duidelijk gebeuren. Blijkbaar nemen we onbewust aan dat we altijd alles zien en dat wat we zien ook klopt. Maar wat we niet verwachten, zien we dus niet!

Een wijze les zo aan het einde van deze week. Je hebt zelf ervaren wat het effect is van die beperkte bewuste capaciteit op wat je ziet. Volgende week gaan we verder in op dit onderwerp en situaties in de praktijk waar het nuttig kan zijn om deze kennis in te zetten.