De doorzichtige bak wordt getest!

In de blog op 22 augustus jl. vroeg ik mij af of een doorzichtige bak bij kon dragen aan minder zwerfafval op straat. Gisteren bracht Twente Milieu een persbericht uit dat zij een pilot gaan doen met doorzichtige containers!

Citaat uit het persbericht:

“Deze container is gemaakt van transparant en hergebruikt kunststof. De container zal dus doorzichtig worden. Het doel hiervan is dat de inwoners beter afval gaan scheiden. Daarnaast kunnen de afvalinzamelaars ROVA en Twente Milieu de container laten staan indien er nog grondstoffen in zitten als papier, gft, plastic verpakkingsmateriaal, textiel, en glas.. Het betreft een eerste pilot waarvan de effecten gedurende 4 maanden worden gemeten..”

Sociale druk

Goed dat er zulke experimenten gedaan worden en we zijn erg benieuwd naar de resultaten! In het persbericht wordt met nadruk genoemd dat sociale druk het gedrag van mensen gaat beïnvloeden. Ik kan me zeker voorstellen dat sociale druk een rol speelt: als de buurman kan zien dat jij een lading batterijen in je doorzichtige container dumpt denk je er misschien nog wel een keertje extra over na. Ook kan sociale bewijskracht een positief effect hebben als de meerderheid zijn afval goed scheidt. Als het echter zo is dat mensen nu bij de meerderheid zien dat zij het afval ook niet netjes scheiden, kan leiden tot negatieve sociale bewijskracht en dus ook niet netjes scheiden. Dit wordt mogelijk opgevangen door het feit dat in de pilot de afvalophalers containers niet meenemen als zij zien dat er dingen in zitten die er niet in horen (als ik het persbericht goed begrijp).

Risico op gevoel van manipulatie

Los van het feit dat het interessant is welk effect de inzet van technieken op het gedrag van mensen heeft, is er in het persbericht ook een interventie gedaan die de resultaten mogelijk kan verstoren. In het persbericht wordt benadrukt dat door sociale druk het afval beter gescheiden wordt. Dit heeft als risico dat mensen niet meer hun natuurlijk gedrag als reactie op de interventie vertonen, maar zich bewust zijn van het feit dat hun gedrag geobserveerd wordt in de pilot. Dit kan als gevolg hebben dat zij het gevoel hebben dat ze gemanipuleerd worden en weerstand krijgen. Het risico is bijvoorbeeld dat er een boemerang effect optreed: mensen gaan bijvoorbeeld extra hun best doen om niet-restafval in zakken te stoppen zodat de ophalers het nog niet kunnen zien. De andere kant op kan ook: de resultaten worden vertekend positief. De pilot kan als effect hebben dat mensen extra hun best gaan doen, omdat ze weten dat hun gedrag geobserveerd wordt. Als de doorzichtige containers na de pilot ‘normaal’ ingevoerd worden, kan het effect wel eens minder positief zijn.

Als de onderzoekers hier het natuurlijke gedrag van de bewoners hadden willen observeren, hadden ze beter niet kunnen communiceren dat sociale druk een rol speelt. Dat weten we namelijk ook niet zeker en is een van de mogelijke verklaringen voor het gedrag. Desondanks blijven we benieuwd naar de uitkomsten van dit onderzoek!