Waarom helpen we wel of niet?

Stel je loopt op station Utrecht Centraal en je ziet iemand op de grond liggen. Het is duidelijk dat diegene zich niet goed voelt. Wat doe jij? Als je sociaal wenselijk zou antwoorden, zou je waarschijnlijk zeggen: helpen, meteen! Geloof mij, in de praktijk zal je dat niet altijd doen… Onbewust stel je jezelf een aantal vragen, die bepalen of je in actie komt.

Wie ligt er op de grond?

Ken je diegene misschien? Op Utrecht Centraal lopen wij elke ochtend langs een meneer die kranten verkoopt en met een grote glimlach zegt: “Mooie mensen, mooie dag!”. Ik weet zeker dat als hij ineens op de grond zou liggen dat bijna iedereen die daar met regelmaat langs komt, naar hem toe zou gaan. Hij is altijd vrolijk en staat daar altijd, dus dan moet er wel iets aan de hand zijn. Als je hebt geconcludeerd dat diegene een onbekende is, dan scan je hoe diegene eruit ziet. Is het een man in pak, een oudere dame of een smoezelig type met gescheurde kleding? Je hebt meteen je oordeel klaar... 

Waarom ligt diegene daar?

Ligt haar tas open naast haar of staat er een blikje euroshopper bier? Is er een zichtbare wond? In het eerste geval denk je misschien aan een beroving, bij de tweede aan een zwerver die zijn roes uit slaapt en bij de derde heb je vast te maken met iemand die gevallen of geslagen is. Het blijkt dat we onbewust een afweging maken of diegene daar ligt door zijn of haar eigen schuld of dat het diegene overkomen is. Als we de attributie intern leggen, zijn we minder geneigd te helpen. Het blikje bier kan een teken zijn dat iemand deze situatie aan zichzelf te danken heeft en dus lopen we door…

Wat doen anderen?

Een volgend belangrijk onderdeel is de vraag wat anderen doen.  Vooral wanneer er meerdere mensen langslopen, is er sprake van diffusion of responsibility, zoals al eerder beschreven in de blog over Kitty Genovese (http://bit.ly/nTKIPE). “Anderen zullen wel actie ondernemen” of “Als anderen ook niets doen, zal er wel niets aan de hand zijn”. Als jij echter de enige bent die op dat moment langs loopt, dan is het duidelijk dat jij verantwoordelijk bent om een besluit te nemen wel of niet in actie te komen.