De penalty van Edwin van der Sar

Waarom Anelka in de andere hoek had moeten schieten…

Twee weken geleden nam ‘onze’ Edwin van der Sar afscheid als profvoetballer. Het was een indrukwekkende ceremonie, de uitverkochte arena en al die bekende gezichten uit voetballand. In de compilaties van zijn carrière kwam regelmatig terug dat een keeper de drang heeft om een bepalend moment te hebben. Dit moment had van der Sar uiteindelijk op 21 mei 2008 toen hij de bepalende penalty stopte en met Manchester de Europa Cup won. Penalty series zijn voor veel mensen te spannend om naar te kijken en leiden tot vluchtgedrag (roken, bier halen of naar de wc, heb het allemaal gezien). Kun je nagaan hoe dit voor een keeper moet zijn; alle ogen zijn op jou gericht, het is een tegen een. De keuze moet in een splitsecond gemaakt worden. Binnen 0.2 – 0.3 seconden is de bal bij het doel…

Blijven staan of springen?

In die korte tijd moet de keeper een keuze maken: wat gaat hij doen? Uit onderzoek is gebleken dat keepers hun keuze maken voordat zij hebben kunnen zien wat de speler tegenover ze gaat doen. Maar waar baseren ze die keuze op? Uit een analyse van 286 penalty’s blijkt dat de optimale strategie om de penalty te stoppen is: niets doen. In het midden blijven staan zorgt voor de grootste 'pakkans'. Toch blijkt dat de meeste keepers juist wel in actie komen en naar rechts of links springen. Dit te verklaren doordat de norm is om niet stil te blijven staan. Zeker wanneer het niet goed is gegaan is het de norm om in actie te komen. Dit verklaart ook waarom men van coaches verwacht dat ze na een zware nederlaag in actie komen door bijvoorbeeld de teamopstelling te veranderen. Dit terwijl er ook iets voor te zeggen is dat de huidige spelers geleerd hebben van de nederlaag, maar dat is een ander verhaal.

Rechts of links?                 

De meeste keepers komen dus in actie, maar is ook te verklaren waarom ze een bepaalde kant kiezen? Amsterdamse onderzoekers analyseerden alle penalty series van 1982 tot 2010 (alles voor het onderzoek) en ontdekten een patroon. Over het algemeen sprongen keepers even vaak naar rechts als naar links, behalve wanneer het er echt om ging. Wanneer het team achter stond in de penalty serie sprong de keeper vaker naar rechts. Dit verklaren de onderzoekers door activiteit in onze linkerhersenhelft. De linkerhersenhelft wordt geactiveerd bij het streven naar positieve doelen en stuurt de rechterkant van ons lichaam aan. Bij het nastreven van iets positiefs krijgen we de neiging naar rechts te bewegen. In een simpel experiment waarbij mensen snel een lijn in twee gelijke delen moesten verdelen, zorgde tijdsdruk ervoor dat ze meer naar rechts neigden. Wanneer het team achter staat kan de keeper zijn bepalende moment behalen, iets wat voor keepers heel belangrijk is. Het zal dus geen verrassing zijn welke kant van der Sar op sprong tijdens zijn beslissende moment… (zie foto).