Zelfoverschatting en stoer doen op het spoor...

Leuk joh, stoer doen bij het spoor! Laatst was er weer een jongen die 'even leuk' op de rails ging staan en verrast werd door een trein. Hij had nog geluk dat hij alleen werd geraakt door het opstapje aan de zijkant van de trein en het verder overleefde. Echt heel stoer, vind je ook niet? 

Maar het kan nog stoerder...
Hieronder een filmpje uit Canada van nog zo'n stoere jongen die op het spoor ligt, terwijl er een goederentrein óver hem heen dendert. Een andere jongen (vriend?) filmt de benarde situatie. Vooral bij de 2 minuten durfde ik bijna niet meer te kijken...

Wil je blijven leven?

Op de site van ProRail valt te lezen dat het bedrijf vanalles uit de kast haalt om te voorkomen dat mensen in de buurt van het spoor komen: van kunststof struikelmatten bij mogelijke ingangen tot campagnes op scholen. Naast het gevaar leidt het (weet ik uit ervaring) ook heel vaak tot irritante vertragingen, maar liefst 10% van de vertragingen wordt veroorzaakt door 'onveilig handelen van derden'. 

Zelfoverschatting
Het lastige aan dit gedrag is echter dat mensen zichzelf overschatten "Als er een trein komt, ben ik wel op tijd weg". Op de een of andere manier hebben we het idee dat anderen een grotere kans hebben dat het mis gaat dan wij zelf. We noemen dit onrealistisch optimisme. In onderzoeken geven mensen bijvoorbeeld aan dat ze denken dat de kans groter is dat anderen ontslagen worden of betrokken raken bij een verkeersongeval dan zij zelf. Natuurlijk is het fijn dat we dat idee hebben, hierdoor voelen we ons beter over onszelf dan wanneer we ons voortdurend bewust zouden zijn van alle risico's. Maar daarbij denken we ook nog dat wij het ook allemaal zelf in de hand hebben. Bij een risicovolle oversteek van een overgang, weet je van jezelf dat je goed om je heen kijkt. Als het bij een ander mis gaat, zal die wel niet goed gekeken hebben? Dat we echter niet kunnen inschatten hoe ongelooflijk hard zo'n trein gaat, beseffen we dan even niet.

Pubers

De meeste volwassenen beseffen zich maar al te goed hoe gevaarlijk de trein is en zullen minder risico nemen (hoewel dit plaatje van de site van ProRail anders doet vermoeden). Een belangrijke risicogroep de stoere jongens, zoals hierboven te zien. Hoe komt dat? Uit breinonderzoek blijkt dat het hersengebied (prefrontale cortex) tot de leeftijd van ongeveer 20 jaar nog in ontwikkeling is. De PFC is onder andere verantwoordelijk voor de impulsieve controle en daarbij zorgt de verandering van de hormoonhuishouding er vooral bij de jongens voor dat ze meer risico's opzoeken. Met die informatie is de jongen onder de goederentrein niet zomaar (niet) stoer, maar kunnen er misschien niet genoeg objecten als kunststof struikelmatten zijn om ze tegen zichzelf te beschermen.

Om met een positieve noot af te sluiten hier een filmpje van de Australische metro die 25 Dumb ways to die laat zien, met aan het eind de boodschap: Be safe around trains. Tot echte gedragsverandering zal dit niet leiden, maar melig is het wel!